Οι κύριοι τρόποι μετάδοσης των λοιμογόνων παραγόντων είναι δύο: ο άμεσος και ο έμμεσος τρόπος.
- Άμεση μετάδοση: Γίνεται με:
α) Επαφή με ανθρώπους, π.χ. φιλί, συνουσία
β) Εκτόξευση σταγονιδίων στον στοματικό, ρινικό ή οφθαλμικό βλεννογόνο. Π.χ. σάλιο κατά την ομιλία
Τα νοσήματα που μεταδίδονται με άμεσο τρόπο, από άνθρωπο σε άνθρωπο χωρίς να παρεμβάλλεται διαβιβαστής, από τον αναπνευστικό κυρίως δρόμο, ονομάζονται και μολυσματικά ή κολλητικά. Σύμφωνα με τα παραπάνω:
Η ιλαρά είναι λοιμώδες και μολυσματικό.
Η ελονοσία είναι λοιμώδες, αλλά όχι μολυσματικό.
γ) Επαφή με ζώα (δάγκωμα, γρατζούνισμα)
δ) Επαφή με ελεύθερο περιβάλλον (χώμα για τέτανο, νερό για παράσιτα κλπ) - Έμμεση μετάδοση: Γίνεται με:
α) Άψυχο αγωγό. Ο αγωγός αυτός μπορεί να είναι κάποια μολυσμένα αντικείμενα, μαντήλια, ρούχα, σεντόνια, χειρουργικά εργαλεία ή μολυσμένα υλικά όπως νερό, τρόφιμα, γάλα, αίμα, ορός, πλάσμα. Στο χρονικό διάστημα που κρατάει η μεταφορά του, ο λοιμογόνος παράγοντας μπορεί να πολλαπλασιάζεται ή να εξελίσσεται στον αγωγό.
β) Έμψυχο διαβιβαστή: Μπορεί να είναι μηχανικός ή βιολογικός όπως είπαμε ήδη
γ) Από τον αέρα. Γίνεται διασπορά αιωρούμενων σταγονιδίων που μετά μπαίνουν στο αναπνευστικό σύστημα κάποιου ευαίσθητου ατόμου. Τα σωματίδια μπορεί να παραμένουν αιωρούμενα στον αέρα για μεγάλο χρονικό διάστημα διατηρώντας τη μολυσματικότητα και τη λοιμοτοξικότητα τους και γι’ αυτό μιλάμε για έμμεση και όχι για άμεση εκτόξευση των σταγονιδίων απ’ ευθείας στα ευαίσθητα άτομα. Αυτή η διάκριση έχει μεγάλη σημασία για την πρόληψη και αντιμετώπιση τους. Για παράδειγμα, η άμεση μετάδοση περιορίζεται με τη χρησιμοποίηση μάσκας ή με αραίωση των κρεβατιών στους θαλάμους, ενώ η από αέρα μετάδοση μπορεί να αντιμετωπιστεί με επαρκή αερισμό, σωστή απολύμανση και συστηματική καταπολέμηση της σκόνης.
Η μόλυνση του ανθρώπου μπορεί να γίνει από τα παρακάτω συστήματα:
- Από το αναπνευστικό σύστημα: Άμεση, με σταγονίδια, φιλί ή έμμεση με τον αέρα.
- Από γαστρεντερικό σύστημα: Με μολυσμένες τροφές, νερό, βρώμικα χέρια, μολυσμένα αντικείμενα.
- Από το δέρμα και τους βλεννογόνους: Σεξουαλική επαφή, τραύματα, ενέσεις και ιατρικά εργαλεία, δάγκωμα ή τσίμπημα εντόμου.
- Από το αίμα: με μεταγγίσεις.
- Από τον πλακούντα: Από τη μητέρα στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή του τοκετού. Λέγεται επίσης κάθετη μετάδοση και η λοίμωξη που απέκτησε το έμβρυο από τη μητέρα του, κατά τη διάρκεια της ενδομήτριας ζωής του , λέγεται συγγενής.