147. Ποιοι οι κίνδυνοι από την ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων;

Από την ενδοφλέβια χορήγηση ορού και φαρμάκων μπορεί να συμβούν τοπικά και γενικά προβλήματα. Τα τοπικά προβλήματα συμβαίνουν στο σημείο της φλεβοκέντησης του αρρώστου (θρομβοφλεβίτιδα, τοπική μόλυνση). Τα γενικά προβλήματα είναι εκείνα που επιδρούν στη λειτουργία των ζωτικών οργάνων του αρρώστου (εμβολή αέρα, σηψαιμία, υπερφόρτωση κυκλοφορίας, shock).
Μπορεί να προκληθεί αιμόλυση, εμβολές και άλλες παρενέργειες εξ αιτίας των απότομα υψηλών συγκεντρώσεων του φαρμάκου στο αίμα και στους ιστούς.

(Βιβλίο νοσηλευτικής (θεωρία – εργαστήριο), σελ. 91 και βιβλίο φαρμακολογίας, σελ. 21)

146. Τι είναι άθροιση φαρμάκου στον οργανισμό; Να αναφέρετε ένα παράδειγμα.

Τις περισσότερες φορές θέλουμε να έχουμε μια σταθερή συγκέντρωση του φαρμάκου στο αίμα. Όταν μια δόση φαρμάκου χορηγείται επαναλαμβανόμενα σε τακτά χρονικά διαστήματα, τότε μια ποσότητα του φαρμάκου, που δεν προλαβαίνει να αποβληθεί, μένει από κάθε προηγούμενη δόση με αποτέλεσμα το φάρμακο να αθροίζεται στο αίμα. Η άθροιση αυτή συνεχίζεται, έως ότου η συγκέντρωση του φαρμάκου στο αίμα φτάσει σε σταθερά επίπεδα. Ο χρόνος που χρειάζεται για να συμβεί αυτό, είναι περίπου 5πλάσιος του χρόνου ημιζωής του φαρμάκου.
Τα θεραπευτικά επίπεδα του φαρμάκου στο αίμα επιτυγχάνονται πιο γρήγορα, αν αρχικά χορηγήσουμε μια μεγαλύτερη δόση φαρμάκου (δόση εφόδου) και κατόπιν άλλες μικρότερες δόσεις (δόσεις συντήρησης), που διατηρούν σταθερά τα θεραπευτικά επίπεδα του φαρμάκου στο αίμα.

Παράδειγμα Τοξικής Άθροισης: Σιδήρου
Ενώ υπάρχουν λεπτοί μοριακοί μηχανισμοί που ρυθμίζουν και ελέγχουν την απορρόφηση σιδήρου, αντίθετα δεν υπάρχει ειδικός μηχανισμός για τη ρύθμιση της αποβολής του. Αυτό σημαίνει ότι ο σίδηρος εύκολα αθροίζεται αλλά δύσκολα αποβάλλεται. Επί σιδηροπενικής αναιμίας, είναι προφανές ότι ο απόλυτος συντονισμός αυξημένης απορρόφησης στα εντεροκύτταρα λόγω μειωμένης χεπσιδίνης, και αυξημένης χρήσης σιδήρου στον μυελό τον οστών για σύνθεση αιμοσφαιρίνης αποτρέπει κάθε πιθανότητα τοξικής άθροισης σιδήρου. Όμως σε περιπτώσεις που παθολογικά και μονομερώς αυξάνεται η απορρόφηση, χωρίς ανάλογη αύξηση της χρήσης, όπως συμβαίνει στην κληρονομική διαταραχή της αιμοχρωμάτωσης και στις σιδηροχρωστικές αναιμίες (μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα, Μεσογειακή αναιμία, Σιδηροβλαστική αναιμία), υπάρχει μεγάλος κίνδυνος τοξικής άθροισης σιδήρου στον οργανισμό ιδιαίτερα όταν ανεξέλεγκτα χορηγείται σίδηρος υπό μορφή φαρμάκου ή μεταγγίσεων.

 

143. Αναφέρατε τέσσερις κλινικές περιπτώσεις όπου χορηγούνται τα αντιπηκτικά φάρμακα.

Τα αντιπηκτικά χορηγούνται στις πιο κάτω περιπτώσεις:

  • Για να προλάβουμε μετεγχειρητικές θρομβώσεις και εμβολές
  • Στη θεραπευτική αγωγή κατά του εμφράγματος του μυοκαρδίου
  • Στην αντιμετώπιση διαφόρων θρομβοεμβολικών επεισοδίων
  • Για να προλάβουμε την πήξη του αίματος που χρησιμοποιείται σε μεταγγίσεις, κ.α

(Βιβλίο φαρμακολογίας, σελ 57)

142. Τι είναι ηπαρίνη και ποια η δράση της;

Η ηπαρίνη είναι φυσική αντιπηκτική ουσία που βρίσκεται σε ορισμένα κύτταρα στο ήπαρ και στους πνεύμονες. Αναστέλλει το μηχανισμό της πήξης του αίματος και συγκεκριμένα εμποδίζει το σχηματισμό θρομβίνης από την προθρομβίνη. Σαν φάρμακο χορηγείται μόνο ενδοφλέβια σε αντιπηκτική αγωγή.

(Βιβλίο φαρμακολογίας, κατηγορίες φαρμάκων που επιδρούν στην πήξη του αίματος, σελ 56)

141. Αναφέρατε τα πλεονεκτήματα της παρακεταμόλης έναντι της ασπιρίνης.

Η παρακεταμόλη απορροφάται καλά από το στόμα και πολλοί την προτιμούν διότι πλεονεκτεί απέναντι στην ασπιρίνη στα εξής:

  • Υπάρχει σε υγρή μορφή
  • Δεν ερεθίζει το στομάχι
  • Δεν έχει αντιπηκτική δράση και αλληλεπιδράσεις με τα αντιπηκτικά
  • Δεν εμφανίζει σύνδρομο Reye

(βιβλίο φαρμακολογίας, κατηγορίες μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων, σελ 109)

140. Αναφέρατε μορφές των φαρμάκων;

Τα φάρμακα κυκλοφορούν με τις εξής μορφές:

  • Σιρόπι
  • Κολλύριο
  • Ενέσιμο διάλυμα
  • Χάπια
  • Κάψουλες
  • Αλοιφές
  • Υπόθετα
  • Σπρέι
  • Φιάλες αερίων οξυγόνου

Γενικότερα τα φαρμακευτικά σκευάσματα διακρίνονται σε:

  • Υγρής μορφής (σιρόπια, κολλύρια, ενέσιμα διαλύματα)
  • Στερεής μορφής (χάπια, κάψουλες, αλοιφές, υπόθετα)
  • Αέριας μορφής (οξυγόνο, αναισθητικά αέρια)

139. Αναφέρετε γενικές αρχές κατά τη φύλαξη των φαρμάκων.

  • Αποφεύγουμε χώρους με υγρασία. Τα φάρμακα πρέπει να φυλάσσονται σε ξηρό μέρος
  • Φάρμακα ευαίσθητα σε υψηλές θερμοκρασίες πρέπει να φυλάσσονται στο ψυγείο
  • Φάρμακα ευαίσθητα στο φως πρέπει να διατηρούνται σε σκιερό μέρος
  • Τα φάρμακα πρέπει να είναι κλεισμένα αεροστεγώς
  • Τα φάρμακα πρέπει να φυλάσσονται σε ασφαλές μέρος

138. Αναφέρετε λόγους χορήγησης φαρμάκων.

Τα φάρμακα χορηγούνται για:

  • Πρόληψη ασθενειών (π.χ. εμβόλια)
  • Θεραπεία ασθενών (π.χ. αντιβιοτικά)
  • Διάγνωση ασθενειών (π.χ. σκιαγραφικές ουσίες)
  • Ανακούφιση από συμπτώματα (π.χ. αναλγητικά)
  • Αναπλήρωση κάποιας ουσίας (π.χ. ινσουλίνη)