Κατηγορία: Ερωτήσεις – Απαντήσεις

Σε εξαιρετικά επείγουσες καταστάσεις στις οποίες απειλείται η ζωή του ασθενή (οξείες μεγάλες αιμορραγίες), είναι δυνατόν να απαιτείται άμεση μετάγγιση αίματος. Στις περιπτώσεις αυτές, όταν δεν υπάρχει χρόνος να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες της διασταύρωσης, o θεράπων ιατρός μπορεί να αναλάβει την ευθύνη και να ζητήσει άμεση μετάγγιση αίματος, χωρίς να προηγηθεί διασταύρωση. Ο γιατρός είναι υποχρεωμένος να αναφέρει στο έντυπο με το οποίο ζητάει το αίμα την ανάγκη χορήγησης χωρίς διασταύρωση, καθώς και την αιτία από την οποία απειλείται η ζωή του ασθενή.

Η υποχρέωση του τμήματος συμβατότητας είναι να χορηγήσει αίμα όσο το δυνατόν πιο συμβατό με το αίμα του ασθενή που πρόκειται να μεταγγισθεί.

• Αν o χρόνος δεν είναι απόλυτα πιεστικός και υπάρχει δυνατότητα να καθορισθεί η ομάδα αίματος του ασθενή, τότε χορηγείται αίμα της ίδιας ομάδας με του ασθενή (χωρίς να έχει γίνει διασταύρωση).
• Αν o χρόνος είναι απόλυτα πιεστικός, χορηγείται αίμα ομάδας Ο (παγκόσμιος

δότης), αφού από το αίμα αυτό αφαιρεθεί το 70% του πλάσματος. Προτιμάται η χορήγηση αίματος Ο Rh αρνητικού. Όταν δεν υπάρχει στην τράπεζα αίματος αίμα

Ο Rh αρνητικό, τότε χορηγείται Ο Rh θετικό. Ταυτόχρονα με τη χορήγηση της πρώτης ομάδας αίματος (χωρίς διασταύρωση) αρχίζει στο τμήμα συμβατότητας η διαδικασία της διασταύρωσης, προκειμένου να συνεχιστεί η μετάγγιση του ασθενή όσο γρηγορότερα γίνεται με αίμα απόλυτα συμβατό με το δικό του.

Πυρετικές αντιδράσεις. Οφείλονται σε αντισώματα που έχουν δημιουργηθεί από προηγούμενες μεταγγίσεις ή εγκυμοσύνες απέναντι σε ειδικά αντιγόνα των λευκών αιμοσφαιρίων και σπανιότερα των αιμοπεταλίων. Αρχίζουν 30 έως 90 λεπτά από την έναρξη της μετάγγισης και μπορεί να συνοδεύονται από αίσθημα ψύχους. κεφαλαλγία και ρίγος. Θα πρέπει να επιβραδύνεται ο ρυθμός της μετάγγισης και να χορηγούνται αντιπυρετικά. Υπάρχει δυνατότητα σε ειδικές περιπτώσεις ασθενών να δίνεται αίμα από το οποίο έχουν αφαιρεθεί τα λευκά αιμοσφαίρια ( ασθενής με απλαστική αναιμία που πρόκειται να υποβληθεί σε μεταμόσχευση μυελού των οστών).

ή

Πυρετική αντίδραση. Συνήθως εμφανίζεται μέσα στο πρώτο ημίωρο και συνοδεύεται με ρίγος. Μπορεί να οφείλεται σε κάποια πυρετογόνο ουσία μικροβίου που εισχώρησε στη φιάλη ή σε κάποια πρωτεΐνη των λευκών αιμοσφαιρίων ή των αιμοπεταλίων του δότη. Στο παρελθόν οι πυρετικές αντιδράσεις ήταν συχνές. Από την εποχή που χρησιμοποιούνται πλαστικοί ασκοί μιας χρήσεως και ειδικά φίλτρα για τη χορήγηση του αίματος έχουν μειωθεί πάρα πολύ.

ή

Πυρετικές αντιδράσεις: Οφείλονται στην παρουσία πυρετογόνων ουσιών ή στην παρουσία μικροβίων από ελλιπή αποστείρωση.

Τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι: ρίγος και υψηλός πυρετός, ναυτία και έμετος, πονοκέφαλος και ταχυκαρδία.

Αιμολυτικές αντιδράσεις. Η κυριότερη αιτία αιμόλυσης είναι η ασυμβατότητα σε κάποια από τις ομάδες αίματος (ΑΒΟ, Rhesus, Kell κλπ). Σε μια τέτοια περίπτωση, οι εξελίξεις είναι γρήγορες και τα συμβάματα πολύ έντονα. Μια άλλη αιτία είναι η παραμονή του αίματος για μεγάλο χρονικό διάστημα εκτός ψυγείου. Πολλά μικρόβια έχουν τη δυνατότητα να αποικήσουν τη φιάλη και να προκαλέσουν αιμόλυση των ερυθρών.

ή

Αιμολυτικές αντιδράσεις: Οφείλονται σε μετάγγιση αίματος ασύμβατου με το αίμα του δέκτη, ως προς τις ομάδες του συστήματος Α.Β.Ο. και του παράγοντα Rhesus. Η αιμολυτική αντίδραση εμφανίζεται συνήθως στην αρχή της μετάγγισης και αποτελεί σοβαρή επιπλοκή των μεταγγίσεων.

ή

Μια από τις συχνότερες μορφές ανοσολογικών επιπλοκών είναι οι αιμολυτικές αντιδράσεις.

α)Τα ερυθρά αιμοσφαίρια του δότη καταστρέφονται πρόωρα από την αντίδραση με τα αντισώματα του ασθενή. Η άμεση καταστροφή τους είναι η πιο επικίνδυνη αντίδραση και μπορεί και να επιφέρει και τον θάνατο. Αυτό μπορεί να συμβεί πολύ σπάνια και συνήθως οφείλεται σε λάθος που έχει σχέση με την ταυτότητα του ασθενούς (ετικέτες στα δείγματα αίματος, έλεγχος πριν την μετάγγιση κλπ ) και όχι σε λάθος κατά την διενέργεια της διασταύρωσης του αίματος του δότη με τον ασθενή. Γι’ αυτό θα πρέπει όλη η διαδικασία τις μετάγγισης να γίνεται με μεγάλη σχολαστικότητα και προσοχή. Η αντίδραση σε αυτή την περίπτωση είναι άμεση λύση του 50% των ερυθρών αιμοσφαιρίων που μεταγγίστηκαν και σε λιγότερο μία ώρα ο ασθενής παραπονείται για αίσθημα καύσους στην φλέβα, οσφυαλγία, κεφαλαλγία και αίσθημα πίεσης στο στήθος. Υπάρχουν επίσης ερυθρότητα του προσώπ0υ του ασθενή, πυρετός, ρίγος, ταχυκαρδία, υπόταση, αιμορραγικές εκδηλώσεις, Shock. Στη συνέχεια αν η ενδαγγειακή καταστροφή είναι μεγάλη εμφανίζεται αιμοσφαιρινουρία και οξεία νεφρική ανεπάρκεια με ολιγουρία και ανουρία. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανιστούν με πιο ελαφρά μορφή και όταν μεταγγιστούν αιμολυμένα ερυθρά αιμοσφαίρια από κακή συντήρηση (υπερθέρμανση ή χαμηλότερη θερμοκρασία) ή από σύγχρονη χορήγηση γλυκόζης 5%. Μόλις διαγνωσθεί η αιμολυτική αντίδραση στην μετάγγιση διακόπτουμε την μετάγγιση. Γίνεται έλεγχος αίματος για αιμοσφαιρίνη, χολερυθρίνη, αιμοπετάλια, χρόνο προθρομβίνης και επανάληψη του ελέγχου συμβατότητας ( διασταύρωση αίματος). Όλοι οι ασκοί που χρησιμοποιήθηκαν επιστρέφονται στην αιμοδοσία για την επανάληψη του ελέγχου της συμβατότητας. Όλα τα ούρα του ασθενή συλλέγονται, μετρώνται και ελέγχονται για αιμοσφαιρίνη.

β. Όψιμες αιμολυτικές αντιδράσεις.

Συμβαίνουν σε ασθενείς που έχουν ευαισθητοποιηθεί σε αντιγόνα των ερυθρών αιμοσφαιρίων από προηγούμενη μετάγγιση ή εγκυμοσύνη. Τα αντιγόνα προκαλούν έντονη αναμνηστική ανοσολογική απάντηση με αποτέλεσμα να παράγεται αυξημένος αριθμός αντισωμάτων, τα οποία προκαλούν την αιμόλυση των μεταγγισθέντων ερυθρών. Η μέγιστη αντίδραση είναι 7 έως 10 ημέρες μετά την μετάγγιση και μπορεί ο ασθενής να έχει βγει από το νοσοκομείο. Τα συμπτώματα είναι:

* Πυρετός

* Αναιμία

* Αύξηση της χολερυθρίνης

Για να αποφεύγονται οι αντιδράσεις αυτές τα δείγματα του ορού του αίματος για τον έλεγχο της συμβατότητας θα πρέπει να είναι πρόσφατα όταν γίνονται επανειλημμένες μεταγγίσεις

γ) Αντιδράσεις που οφείλονται σε αντισώματα έναντι των λευκών αιμοσφαιρίων και των αιμοπεταλίων του αίματος.

Διασταύρωση

Αφού έχει επιλεγεί το αίμα. το οποίο θα χορηγηθεί στον ασθενή, ακολουθεί η διασταύρωση του αίματος του δέκτη με εκείνο του δότη. Η διασταύρωση έχει σαν σκοπό την ανίχνευση (πριν γίνει η μετάγγιση) αντισωμάτων – τέλειων ή ατελών – στον ασθενή – δέκτη, που πιθανόν θα κατέστρεφαν τα ερυθρά του δότη μετά τη μετάγγιση.

Στη διαδικασία της διασταύρωσης χρησιμοποιούνται διάφορα υποστρώματα. τα οποία ελέγχονται σε διάφορες θερμοκρασίες και φέρνουν σε επαφή τον ορό του δέκτη με τα ερυθροκύτταρα του δότη.

Εάν από τον έλεγχο με διασταύρωση αποκαλυφθούν αντισώματα τα οποία θα κατέστρεφαν τα ερυθρά του δότη, τότε το αίμα που έχει επιλεγεί απορρίπτεται για τη συγκεκριμένη μετάγγιση και ακολουθεί διασταύρωση για άλλη μονάδα αίματος.

Πρέπει να σημειωθεί. ότι παρά την προσπάθεια για σωστή τεχνική διασταύρωσης και παρότι χρησιμοποιούνται όλο και πιο εξελιγμένες τεχνικές για την ανίχνευση πλήρων ή ατελών αντισωμάτων στον ορό του δέκτη, δεν μπορεί πάντα να εξασφαλισθεί η φυσιολογική επιβίωση των ερυθροκυττάρων που θα μεταγγισθούν στο δέκτη και ούτε να προληφθεί η ανοσοποίηση του δέκτη.

Αυτό συμβαίνει, γιατί δεν είναι δυνατόν να γίνει διασταύρωση για όλα τα αντισώματα που μπορεί να υπάρχουν στον ορό του δέκτη, αλλά ούτε να προβλεφθεί η απάντηση του δέκτη απέναντι στα αντιγόνα των ερυθροκυττάρων του δότη που είναι ξένα προς τον εαυτό του.